HKS Stok Kayıtları

Bilindiği üzere ülkemizde sebze ve meyve ticareti, 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile düzenlenmiştir. Kanunun “Toptancı haline bildirim, malların toptan ve perakende alım satımı” başlıklı 4’üncü maddesinin birinci fıkrasında; sınaî üretimde kullanılmak üzere satın alınan malların bildirime tabi olduğu belirtilmiştir. Yine, 5957 sayılı Kanuna istinaden yürürlüğe konulan Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmeliğin 40’ıncı maddesinde; bildirimcilerin, organik ve iyi tarım uygulamaları kapsamında üretilen sertifikalı ürünler dâhil bildirim miktarı veya üzerindeki sebze ve meyvelerin her ne şekilde olursa olsun alımı, satımı ve devrini yapan gerçek veya tüzel kişiler olduğu, bu kişilerin içinde sınaî üretimde kullanmak üzere mal satın alan sanayicilerin de yer aldığı ifade edilmiştir. Bununla birlikte, Yönetmeliğin 41’inci maddesinin birinci fıkrasında; bildirimin, bildirim miktarı veya üzerindeki malların üretildiği yerden veya girdiği gümrük kapısının bulunduğu yerden her ne sebeple olursa olsun sevkinden önce bildirimciler tarafından Hal Kayıt Sistemine yapılan beyan işlemi olduğu, sekizinci fıkrasında; sınaî üretimde kullanılmak üzere bildirimde bulunulan ancak, bu amaçla kullanılmayıp iç piyasada satışa sunulacak olan mallar için, önceki bildirime bağlı olarak satışa sunulmadan önce yeni bir bildirimde bulunulmasının zorunlu olduğu hüküm altına alınmıştır. Ayrıca, Yönetmeliğin 43’üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde; bildirim miktarı veya üzerinde alım, satım ve devri yapılan mallara ilişkin bildirimde bulunulması, bildirime bağlı olarak Sistem tarafından gönderilen bilginin doğruluğunun kontrol edilmesi ve eksiklik veya yanlışlıklarının derhal düzeltilmesinin sağlanması bildirimcilerin yükümlülükleri arasında sayılmıştır. Öte yandan, 5957 sayılı Kanunun 8’inci maddesinin sekizinci fıkrasında; sınaî üretimde kullanılmak üzere satın alınıp bu maddenin ikinci fıkrasına aykırı olarak iç piyasada satışa sunulan, miktarına, değerine, üretim şekline veya künyesinde belirtilen diğer hususlara ilişkin gerçeğe aykırı beyanda bulunulan mallar için hal rüsumunun, tespitin yapıldığı yerdeki toptancı halinde bir önceki gün o mallar için oluşan birim fiyatların en yükseği esas alınarak belirlenen toptan satış bedelinin yüzde yirmi beşi oranında cezalı olarak alınacağı, 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde; toptancı halinden satın alınmayan veya toptancı haline bildirilmeyen malları taşıyanlara veya bunları depolayanlara 6.966 TL idari para cezası uygulanacağı, (e) bendinde; mallara ilişkin künyede ya da malın kalitesine, standardına veya gıda güvenilirliğine ilişkin belgelerde bilerek değişiklik yapılması, bunların tahrif veya taklit edilmesi ya da bunlarda üçüncü şahısları yanıltıcı ifadelere yer verilmesi halinde 17.439 TL idari para cezası uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

Bu itibarla, Hal Kayıt Sistemi üzerinden alınan verilere göre sebze ve meyve ticareti ile iştigal eden sanayicilerin stoklarında fiili olarak bulunması mümkün olmayan geçmiş tarihlere ait önemli miktarda mal bulunduğu tespit edilmiştir. Sistem kayıtlarında yer alan ancak fiilen sanayicilerin stoklarında bulunmayan malların stok kayıtlarından düşülebilmesi için, bu mallardan; sınai üretimde kullanılmış olanların sınai işletmesine sevk bildirimlerinin, iç piyasaya sunulmuş olanların ise satış/sevk bildirimlerinin ivedilikle yapılarak depo kayıtlarından çıkışının sağlanması gerekmektedir.